"Turista arduratsuaren gida" aholku-gida praktikoa da, eta lagungarria egingo zaizu bidaia aberasgarri eta jasangarriez gozatzeko.

Garapen Jasangarrirako 2030 Agendan ezarritako 17 helburuetan, Turismorako Munduko Kode Etikoan (Turismoaren Mundu Erakundea) eta Turismo Jasangarriaren Mundu Gutunean (ST+20) oinarritzen dira aurkezten dizkizugun aholkuak:

• 1. Zure eskubideak ezagutu
• 2. Sustatu tokiko garapena
• 3. Langileei egoki tratatzea sustatu
• 4. Errespetatu aniztasuna
• 5. Gozatu tokiko kulturaz
• 6. Lagundu ondarea kontserbatzen
• 7. Lagundu ingurumena zaintzen
• 8. Aukeratu produktu eta zerbitzu jasangarriak
• 9. Erabili garraio jasangarria
• 10. Izan zaitez turista arduratsua

Gorbeiako Parke Naturalak bi parketxe dauzka: bat Araban eta bestea Bizkaian. Bi zentroek honako baliabide hauek dituzte:

Baliabideak

• Intrepretazio-panelak, multimedia proiekzioak…
• Parkearekin lotutako materialaren banaketa eta salmenta.
• Profesional espezializatuak.

Gorbeiako Parke Naturaleko Parketxea Araban

Gorbeiako Parke Naturalak 2 parketxe ditu, bat Bizkaiko isurialdean eta bestea Arabakoan.

Parkearen Arabako isurialdean Sarriko Parketxea dago. Sarritik kilometro eta erdira dago, La Central izeneko aurkintzan, aisiagunearen eta aparkalekuaren alboan. Han daude bisitarientzako harrera eta arreta, naturaren interpretazio eta ingurumen hezkuntza zerbitzuak, bai eta parkeko langileentzako bulegoak ere.

Gasteiz eta Bilbo lotzen duen N-622 errepidean 17 irteera hartuz, Murgia herrira heltzen da. Hortik, Sarriara abiatuko gara A-4414 errepidetik. Sarriako elizan, ezkerretara jo eta Parke Naturaleko seinaleak jarraituz Parketxeraino irisiko gara.

Eraikin nagusiak lau gune ditu, eta ez daude banatuta bitarteko fisikoekin. Sarrerako atetik igarota, eraikina erabat zeharkatzen duen behetik gorako korridore batetik sartzen da haietara.

Sarrerako atearen ezkerraldean dagoen gunean, mendigunearen interpretazio maketa dago, zeinak, lokuzio grabatu baten bidez, besteak beste parkearen paisaia, geologia eta kultura ezaugarri garrantzitsuenak laburbiltzen baititu.

Sarreraren eskuinaldean harrera mahaia dago. Gorbeiako Parke Naturalari eta Arabako Eremu Babestuen Sareari buruzko informazio guztia eskaintzen da hemen. Gainera, Arabako parke naturalen gainean organo kudeatzaileak argitaratzen dituen produktuak saltzen dira. Tokiko produktu batzuk ere saltzen dituzte, hala nola inguruko hainbat ekoizleren eztia eta gazta.

Interpretazio erakusketa

Korridore nagusian aurrera jarraituta, interpretazio erakusketa dago. Erakusketa autogidatu interaktiboa da. Urteko lau urtaroetan banatuta dago, eta paisaian eta animalien eta gizakien portaeran urtean zehar gertatzen diren aldaketetako batzuk erakusten ditu. Urtaro bakoitzak panel eta elementu sorta bat du, bisitariak eskuztatu eta aurkitu ditzakeenak. Haietatik bat nabarmentzekotan, oreinaren orroaldiari eskainitako atala da.

Proiekzio aretoa Parketxearen atzealdean dago. Areto hori 51 lagunentzako da. Bi bideo proiektatzeko aukera dago, bata helduentzat, 30 minutu ingurukoa, eta bestea marrazki bizidunena, zabalkunde handiagoa daukana, 20 minutu ingurukoa. Biak EAEko bi hizkuntza ofizialetan ematen dira. Bideoak ikusteko ez dago ordutegi finkorik, eta jendeak noiz ikusi nahi duen, orduan eskatzen du.

Esparruko arauak

• Natura guneko langileen jarraibideak bete behar dira uneoro, eta horrelako tokietara bisita egiteko gutxieneko kortesia arauak bete behar dira.
• Parketxearen barruan ezin da arineketan egin, oihu egin, jan eta edan.
• Ezin da ezer lurrera bota, ez barruan ez kanpoan. Horretarako, zaborrontziak eta edukiontziak daude.
• Debekatuta dago erretzea esparru guztian.
• Erakusketetako elementuak eta altzariak kontuz erabili behar dira, eta ezin daitezke lekuz aldatu.
• 8 urtetik beherakoak heldu batekin joan behar dira.
• Errespetatu gela bakoitzeko gehienezko lekuak.

Gorbeiako Parke Naturaleko Parketxea Bizkaian

Nola iritsi:

Bilbo Gasteizekin lotzen duen N-240 errepidea hartu beharko dugu, Areatzako irteerara iritsi arte. Parketxea herriko plazan dago, udaletxearen ondoan.

Posta helbidea:

• Gorbeiako Parke Naturalaren Interpretazio Zentroa
• Gudarien Plaza, z/g - 48143 Areatza, Bizkaia

Jendeari arreta emateko ordutegia eta harremanetarako datuak:

• Telefono zenbakia: 94 673 92 79
• Posta elektronikoa: gorbeia.parke.naturala@bizkaia.eus 

Ordutegia: egunero, 10:00-14:00 eta 16:00:00-18:00

Urtero bezala, Gorbeia Parke Naturaleko Arabako isurialdean “orroaldia” ala ugalketa izaten da. “Orroaldia” oreinaren araldia edo ugalketa-aroa da. Orein arrek sasoi horretan egiten duten marruari ere esaten zaio orroa. Orroaldia babestutako naturagunearen lasaitasun edo soseguaren arabera izango da espeziearen berezko garapenaren bezalakoa.

Orroaldiaren hasiera, lurralde jakin batean, oso gutxi aldatzen da urte batetik bestera. Gorbeian irailaren hasieran izaten da. Oreinaren orroaldia bi eta bost aste artekoa da; Gorbeian urriaren lehen astera arte izan ohi da.

2021eko marrualdiko bisita gidatuetarako tokiak zozketa bidez esleitzeko irizpideak

• Izen emateak parke naturaleko web orriaren bitartez besterik ezin izango dira egin: www.gorbeiaparkea.eus
• Izena emateko epea irailaren 1ean hasiko da eta irailaren 10ean itxiko da, eguerdiko 12:00etan.
• Izena ematen duen pertsona bakoitzak gehienez ere bi lagun apuntatu ditzake.
• Eskaintzen diren lau egunetatik bitarako bakarrik eman dezake izena pertsona bakoitzak.
• Egun bakoitzerako zozketa bat egingo da, eta izen emate bakoitzak erregistro zenbaki bat izango du. Zenbaki horiek erabiliko dira zozketa egiteko.
• Izena eman duen pertsona bakoitza (titularra zein laguna) behin besterik ez da kontuan hartuko zozketa bakoitzerako (gehienez bi egun). Bikoiztuta dauden pertsonak zerrendatik ezabatuko dira.
• Parte hartzaileak gutxienez 8 urtetik gorakoak izatea gomendatzen dugu. Ibilbidea ez da gogorra, baina partehartzaileak mendian ibiltzera ohituta egotea komeni da, behaketa eremuraino iristeko ordu eta laurden inguruko ibilaldia egin beharra baitago.
• Zozketa irailaren 13an egingo da, eta 14tik aurrera emango da emaitzen berri.
• Tokia lortu dutenei telefonoz jakinaraziko zaie, eta tokirik lortu ez dutenei posta elektronikoz.
• Bizi dugun pandemia egoera bereziaren ondorioz eta ordainketa telematikorako baliabiderik ez dugula kontuan izanda, aurten bisita gidatuek ez dute kosturik izango.
• Aurten taldeak gehienez 15 pertsonakoak izango dira, gida(k) kontuan hartu gabe.  

Oreinen jokabidea

Oreina urteko denboraldirik luzeenean taldean bizi da. Halere, arrak eta emeak bereizita bizi dira, orroaldian izan ezik. Eme eta ar gazteak euren lurraldeetan bizi dira, batzuetan adin ertaineko arrak bizi diren lurraldetik ez oso urrun. Orein handiak urrunago daude, eurentzat diren sektoreetan, sarritan gainontzeko oreinengandik oso bereizita.

Irailaren hasieran, orroaldiaren atarian, dena aldatzen da. Emeak bildu egiten dira. Urduri jartzen dira, eta kumeak haiengandik urruntzen dituzte. Orein handiek emeen lurraldean “orroaldiko lekuak” deritzenak okupatzen dituzte. Leku horien kokapena oso egokia da arriskuak atzemateko edo lurraldera sartzen diren arrotzak ikusteko.

Emeak “orroaldiko lekuetan” biltzen dira. Arrak ere hona etortzen dira, gazteak izan ezik, ar helduek kanporatzen dituztelako. Orroaldia gaueko kontzertuekin, elkar beldurtzeko erronkekin eta sei eta bederatzi urte arteko oreinen arteko borrokaldiekin hasten da.

Arren marrua edo orroa ugalketa-aroaren ezaugarririk nabariena da. Orroaren sistemaren bidez, oreinek elkar aztertzen eta neurtzen dute, ahotsa erabiliz. Orroen intentsitatea, modulazioa eta maiztasuna dira arren artean hierarkia finkatzen dutenak.

Emerik gehienak araldian daudenean izaten da orroaldiaren une gorena. Batez ere gauez nabaritzen da, animalien arteko kontaktuak orduan izaten baitira sarrien.

Gomendioak

Espeziearen aldi kritiko honek irauten duen bitartean gizakion eraginak murrizteko, kontuan eduki itzazu ondorengo arauak:

• Gorbeia Parke Naturaleko Sarriako Parketxera joan zaitez oreinaren orroaldiaren inguruko informazio bila.
• Parkeko Bidezidorren Sare Nagusian tarte gomendatuak daude animaliak behatu eta entzun ahal izateko (mapa Ikusi).
• “Orroaren sektorean” oinez eginiko ibilbideak Parkeko Bidezidorren Sare Nagusitik egin beharko dira (mapa ikusi), hauetatik irten ezin izango delarik.
• Zaldiz eta mendiko bizikletaz eginiko ibilbideek eta espeziearekin zuzenean loturiko ekintzek (entzutea, behaketa, argazkilaritza, grabaketa, etab.) baimena beharko dute.
• Oreinen jokabide naturala ez aldatzeko animaliekiko distantzia gorde ezazu eta ez zaitez hurbildu.
• Ez aldendu eta ez ikaratu animaliak, ezkutuan egon zaitez, geldirik eta zaratarik egin gabe, oreinak behatzeko aukera gehiago izango duzu eta.
• Arabako Foru Aldundiak ikustaldi gidatuak eskainiko ditu Gorbeiako Parke Naturalean oreinen orroaldia ikusteko. Naturaren ikuskizun hori behatoki espezializatuetatik ikusi ahal izango da, hamar laguneko talde murriztuetan bisitaldiak eginez.

Egun, gutxi gorabehera 600 orein daude Gorbeiako parke naturalean, populazio arabarren % 50 inguru. Orroaldian espeziea babesteko eta sakabanatzea eragozteko, aldundiaren Ingurumen Sailak ibilgailuen zirkulazioa murrizten du parkeko pista eta bideetan.

Ibilbide gidatuak – 2021eko uztaila

Ondoren, 2021 udan zehar, naturaz gozatzeko aukera emango diguten ibilbide gidatuak mordoa aurkezten dizkizuegu.

Ekintza guztiak, era batera edo bestera inguratzen gaituen ondare naturalarekin eta kulturalarekin erlazionatuta daude eta modu jasangarriago baten bizitzen ikasteko helburua dute.

Mendizorrotz lubakiak: Kutsu historiko-kulturala duen ibilbidea, Altubeko pagadian barrena. Euskadiko biodibertsitate zabal eta ikusgarrienetako bat da. Bertan, basoak duen biodibertsitatea biodibertsitatea ez ezik, Gerra Zibileko lubakien aztarnak ere aurkituko ditugu.

• Adina: 8+.
• Ordutegia: 10:30-12:30h

Tximeleta gaua: Gure ingurunean daude gaueko tximeleten aniztasun ikaragarria ezagutzeko gaueko jarduera.

• Adina: 6+.
• Ordutegia: 21:30-23:30h

Sketching lantegia: Deskubritu aire zabaleko pintura azkarraren sekretuak eta konektatu zure ingurune naturalarekin eta landa ingurunearekin. Parte hartzaileei oinarrizko materiala emango zaie.

• Adina: 8.
• Ordutegia: 10-13h

Datei buruzko informazioa

Ekintzetan parte hartzeko, beharrezkoa da aldez aurretik erantsitako formularioa izena ematea.

JARDUERAK

Online Ingurumen Hezkuntza

Arabako Foru Aldundian hainbat hezkuntza jarduera proposatzen dizkizugu modu dibertigarrian ikasteko. Eskulan eta jokoen bidez, espezie ospetsuak ezagutu ahal izango dituzu, hala nola Bechstein saguzarra edo baso igel jauzkaria.

Ikusi gehiago

Parketxetik (Murgiatik 3,5 km-ra), Baias ibaiaren paralelo, Arlobiko zubietaraino, leunki gora doan pista hartu behar da. Hortik aurrera, ibilbidea bat-batean aldatzen da, eta txilardi, otadi, irasail eta larredien artean igotzen da. Lehenik eta behin, Gorrostianon dauden txaboletara heltzen da. Ondoren, Menoioko txabola atzean utzi eta igoeraren amaierara heltzen da. Bertan, ikuspegi panoramikoak gero eta ikusgarriago bihurtzen dira, Itxinako mendigune karstikoa nabarmenduz. Horrela, Gurutzera heltzen da.

Alternatibak: Parkeko Etxera heldu baino pixka bat lehenago, ezkerretara, baso pista bat irteten da, nondik ordu erdian besterik ez Altubeko zidorrarekin lot daitekeen. Burbonara ere igo daiteke, Aldarroko etxearen ezkerraldetik pista hartuz. Gainera, hasi eta 4,9 kilometrora, Gorrostianora ordu laurdenean igotzeko bidezidorra dago. Bestalde, Arlobiko zubietatik, 30 minutu oinez eginez Garrastatxuko zidorreraino hel daiteke, Indusi izenez ezagutzen den parajetik, eta ordubete luzean Arlobitik Zastegiko zidorrera heltzen da, Austigramin izenez ezagutzen den parajean.